«Τους δρόμους της Νεάπολης, της Μεσσήνης, των Συρακουσών και του Τάραντα, σήμερα διασχίζει ένα πλήθος από εργάτες, υπαλλήλους και διευθυντές. Ηλεκτρονικοί υπολογιστές ελέγχουν την κίνηση της οικονομίας και στα λιμάνια τους αγκυροβολούν υπερωκεάνια και πετρελαιοφόρα εκατοντάδων χιλιάδων τόνων ενώ από τα αεροδρόμιά τους απογειώνονται αεροσκάφη με εκατοντάδες επιβάτες.

Οι βιαστικοί επισκέπτες στις μέρες μας ίσως δεν μπορούν, ούτε καν να διανοηθούν τη μακρινή εκείνη εποχή όταν οι ακτές ήταν ακόμα αμόλυντες γεμάτες με πυκνά δάση, την εποχή εκείνη που πλοία έτοιμα να διαλυθούν έριχναν άγκυρα ύστερα από ένα εξαντλητικό ταξίδι για να αποβιβάσουν ομάδες νεαρών πολεμιστών που προχωρούσαν προσεκτικά προς την έρημη αμμουδιά, φοβούμενοι ότι από στιγμή σε στιγμή θα μπορούσε μέσα από το δάσος να αντηχήσει η τρομερή πολεμική ιαχή άλλων πολεμιστών που έσπευδαν να τους απωθήσουν, να τους στερήσουν για πάντα το όνειρο μιας καινούριας πατρίδας.

Μαζί τους είχαν ένα μαχαίρι από την πατρίδα και στάχτες από την ιερή φωτιά που είχαν πάρει από την ακρόπολη της γενέθλιας πόλης τους, με την ελπίδα ότι θα δημιουργούσαν νέες εστίες, θα έχτιζαν καινούρια σπίτια, στα οποία θα έφερναν ξένες συζύγους, που θα τις άρπαζαν με τη βία ή θα τις έπειθαν με δώρα, και θα αποκτούσαν παιδιά στις φλέβες των οποίων θα κυλούσε καινούριο αίμα.»

Valerio Manfredi, Οι Έλληνες της Δύσης

Ο δωρικός ναός του Τάραντα αφιερωμένος στον Ποσειδώνα (;), ένα από τα λίγα σωζόμενα μνημεία της περίφημης για τον πλούτο της και την έκταση της, αρχαίας πόλης. Οι δύο κολόνες βρίσκονται πάνω στη νησίδα που αποτελούσε την ακρόπολη της πόλης.

Στην περιοχή της Απουλίας στα τέλη της δεύτερης χιλιετίας π.Χ. εγκαταστάθηκαν οι Μυκηναίοι. Στην περιοχή αυτήν καθώς κατοικούσαν οι αυτόχθονες Μεσσάπιοι και Ιάπυγες δημιουργήθηκε μόνο μια αποικία, ο Τάραντας, ο οποίος υπήρξε η μοναδική αποικία των Σπαρτιατών. Οι Σπαρτιάτες προτιμούσαν να επεκτείνουν την επικράτεια τους κατακτώντας τους γείτονες τους παρά να ξενιτευτούν. Την εποχή που οι Ευβοείς και οι Κορίνθιοι ταξίδευαν προς τη Δύση σε αναζήτηση νέων τόπων εγκατάστασης, οι Σπαρτιάτες πολεμούσαν εναντίον των Μεσσηνίων γειτόνων τους επί μία εικοσαετία προκειμένου να καταλάβουν τα εδάφη τους. (Α΄ Μεσσηνιακός πόλεμος 743-724 π.Χ.). Η πόλη του Τάραντα ιδρύθηκε το 706 π.Χ. από τον Σπαρτιάτη Φάλανθο και τους επονομαζόμενους Παρθενίες.

Ο Τάραντας συγκρούστηκε με τους αυτόχθονες Μεσσάπιους και ενώ κατά την πρώτη σύγκρουση τους οι Ταραντίνοι ηττήθηκαν, στη συνέχεια νίκησαν και προσέφεραν πλούσια αφιερώματα στο μαντείο των Δελφών (Α΄ τέταρτο 5^ου αιώνα π.Χ.)

Σε ανάμνηση της νίκης τους κατά των Μεσσαπίων, οι Ταραντινοί, με την δεκάτη των λαφύρων, αφιέρωσαν στους Δελφούς, ένα μνημείο του γλύπτη Αγελάδα που εικόνιζε αιχμάλωτες γυναίκες και άλογα. Το μνημείο των αρχών του 5ου αιώνα (485π.Χ περ.) βρισκόταν σε περίοπτη θέση αριστερά της Ιεράς Οδού. Σήμερα σώζεται μόνο η βάση του. (κόκκινο περίγραμμα)

Ο Παυσανίας (10. 10, 6-8) κατά την επίσκεψη του στους Δελφούς τον 2^ο αι. μ.Χ. περιγράφει την ιστορική διαδρομή της ίδρυσης του Τάραντα και το μνημείο των Ταραντίνων:

Αναπαράσταση των Δελφών και θέση του μνημείου των Ταραντίνων. (κόκκινο περίγραμμα) Δελφοί - Εκδόσεις Εκδοτική Αθηνών

«Τα χάλκινα άλογα και οι αιχμάλωτες γυναίκες είναι αναθήματα των Ταραντίνων από τη νίκη τους κατά των Μεσσαπίων, οι οποίοι είναι βάρβαροι, γείτονες στη χώρα των Ταραντίνων. Είναι έργα του Αργείου Αγελάδα. Ο Τάρας είναι αποικία των Λακεδαιμονίων και οικιστής του ο Σπαρτιάτης Φάλανθος. Καθώς ο Φάλανθος ξεκινούσε για να ιδρύσει αποικία, ήρθε χρησμός από τους Δελφούς: όταν νιώσει βροχή κάτω από α ί θ ρ α ( από αίθριο ουρανό), τότε και χώρα θ' αποκτήσει και πόλη.

Χωρίς ό Φάλανθος να εξετάσει αμέσως ό ίδιος τη μαντεία και χωρίς να την ανακοινώσει σε κανένα εξηγητή αποβιβάστηκε με πλοία στην 'Ιταλία. Καθώς όμως, αν και νικούσε τους βαρβάρους, δεν κατόρθωνε ούτε καμία πόλη να καταλάβει ούτε καμιάς περιοχής να γίνει κύριος, θυμήθηκε το χρησμό και υπέθεσε πως ό θεός τού προφήτεψε κάτι αδύνατο, γιατί δεν μπορεί να έχει βροχή μέσα σε καθαρή και αίθρια ατμόσφαιρα. Η γυναίκα του, ή οποία τον είχε ακολουθήσει από την πατρίδα, ανάμεσα στις άλλες περιποιήσεις που τού επεφύλασσε καθώς τον έβλεπε απελπισμένο, είχε θέσει το κεφάλι τού συζύγου της ανάμεσα στα γόνατά της και τού αφαιρούσε τις ψείρες. Και από κάποια τρυφερότητα συνέβη να δακρύσει ή γυναίκα, βλέποντας πως οι προσπάθειες τού συζύγου της καθόλου δεν ευοδώνονταν. Και καθώς άρχισε να χύνει αφθονότερα δάκρυα και να βρέχει το κεφάλι τού Φαλάνθου, εκείνος κατάλαβε το νόημα τής μαντείας, επειδή ή σύζυγός του ονομαζόταν Αίθρα. .'Έτσι, όταν νύχτωσε, κυρίεψε από τους βαρβάρους τον Τάραντα, πόλη παραθαλάσσια πολύ μεγάλη και πολύ πλούσια.

Ο ήρωας Τάραντας λένε πως ήταν γιος του Ποσειδώνα και μίας νύμφης τού τόπου και πως άπ' αυτόν πήραν τα ονόματα τους η πόλη και ό ποταμός. γιατί και ο ποταμός έχει το όνομα Τάρας, όπως και ή πόλη.»  

(μετ. Δ. Παπαχατζής)

Αρχύτας

Η πόλη του Τάραντα κτίστηκε στο ακρωτήριο που κλείνει το στόμιο των δύο λιμνοθαλασσών. Η έκταση της πόλης έφτανε τα 570 εκτάρια. Στα τέλη του 5^ου αιώνα η δημοκρατία που επικράτησε στον Τάραντα, ο οποίος έφτασε στο απόγειο της ανάπτυξης του υπό τη διακυβέρνηση του φιλόσοφου Αρχύτα. Ονομαστά ήταν τα δύο αγάλματα του Ηρακλή και του Δία στην αγορά της πόλης. Το άγαλμα του Δία, του γλύπτη Λύσιππου, που υπήρξε στην εποχή του το ψηλότερο άγαλμα του μεσογειακού κόσμου με ύψος 18μ.

Ο πλούτος της πόλης σταδιακά έφθειρε τη δύναμη της και οι Ταραντίνοι προτιμούσαν να ζούνε πλούσια ζωή, καλώντας στρατιωτικές δυνάμεις από τη Σπάρτη και την Ήπειρο προκειμένου να αντιμετωπίσουν τους γείτονες τους, τους Μεσσαπίους και Λευκανούς, οι οποίοι τους απειλούσαν συνεχώς.

Κατά τις συγκρούσεις με τους Ρωμαίους και τη γειτονική πόλη Θούριοι οι Ταραντινοί κάλεσαν τον βασιλιά της Ηπείρου Πύρρο. Εκείνος κατέφθασε φέρνοντας πέραν των άλλων όπλων με ελέφαντες, οι οποίοι προκάλεσαν τρόμο στους Ρωμαίους και έτσι έχασαν τις πρώτες μάχες,  αλλά σύντομα ανασυντάχθηκαν και επικράτησαν, ενώ ο Πύρρος αποσύρθηκε στην Ήπειρο.

Η οριστική όμως καταστροφή της πόλης συνέβη το 209 π.Χ. όταν οι Ταραντίνοι προσπάθησαν με τη συμμαχία των Καρχηδονίων ν’ ανακτήσουν την διοίκηση της πόλης τους.

Οι Ρωμαίοι κυρίευσαν τον Τάραντα και λαφυραγώγησαν την πόλη μεταφέροντας στη Ρώμη πολλά λάφυρα και ανάμεσα τους το ονομαστό για το μέγεθος του άγαλμα του Ηρακλή. Το άγαλμα αυτό μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη και κατά τη Φραγκοκρατία, το 1204, τήχθηκε για να γίνει νομίσματα.

Η πόλη του Τάραντα τους επόμενους αιώνες παρήκμασε καθώς υπέφερε και από την πειρατεία και οι κάτοικοι της πόλης αναγκάσθηκαν ν’ αποσυρθούν στο εσωτερικό της χώρας.

Η αναζωογόνηση του λιμανιού της πόλης ξεκίνησε κατά τη σύντομη περίοδο της γαλλικής κατοχής στις αρχές του 19^ου αιώνα.

Ο Στράβων δίνει μία εκτενή περιγραφή της περιοχής της σημερινής Απουλίας, που κατοικούνταν από τους Μεσσάπιους και βορειότερα από τους Ιάπυγες, όπως και της πόλης του Τάραντα.

Επίσης, περιγράφει εκτενώς την ίδρυση του Τάραντα από το Φάλανθο και τους Παρθενίες, για την ιστορία των οποίων ανατρέχει στον ιστορικό Έφορο που έζησε τον 4^ον αιώνα π.Χ. και από του οποίου το έργο λίγα αποσπάσματα έχουν σωθεί.

Η Mικρή Θάλασσα (Mare Picollo) και το νησάκι της ακρόπολης του αρχαίου Τάραντα. Η γέφυρα ενώνει την πόλη με τη νησίδα και οδηγεί στον ανοιχτό κόλπο του Τάραντα (Mare Grande)

Αρχαίος Τάραντας (Από το βιβλίο του Valerio M. Manfredi, Έλληνες της Δύσης). Με στικτή γραμμή τα όρια των τειχών της πόλης.	H πόλη του Τάραντα σήμερα. Φαίνεται η Μικρή Θάλασσα (Mare Piccolo), που αποτελούσε ένα ισχυρό κίνητρο εγκατάστασης των Σπαρτιατών στο σημείο αυτό, καθώς ο ευρύτερος κόλπος του Τάραντα είναι αλίμενος. Με κόκκινο κύκλο τα όρια της αρχαίας πόλης που είναι θαμμένη κάτω από τη σύγχρονη. Με μπλε βέλος σημειώνεται η θέση του δωρικού ναού από τον οποίο σώζονται μόνο δύο κολώνες.

Στράβων (VI 277-280)

 «Ο 'Εφορος περιγράφει ως εξής την ίδρυση του Τάραντα. Πολεμούσαν οι Λακεδαιμόνιοι με τους Μεσσηνίους, επειδή οι τελευταίοι σκότωσαν το βασιλιά τον Τήλεκλο, που πήγε στη Μεσσήνη για να κάνει θυσία. Ορκίστηκαν μάλιστα ότι δε θα γυρίσουν στην πατρίδα τους αν δεν κυριεύσουν τη Μεσσήνη, εκτός αν όλοι σκοτωθούν .Άφησαν πίσω να φυλάγουν την πόλη τους πιο νέους και τους πιο γέρους από τους πολίτες. Πάνω στο δέκατο χρόνο του πολέμου οι γυναίκες των Λακεδαιμονίων συναντήθηκαν κι έστειλαν μια αντιπροσωπεία τους να παραπονεθεί στους άντρες τους ότι πολεμούσαν με άνισους όρους προς τους Μεσσήνιους, αφού οι Μεσσήνιοι, ζώντας στην πατρίδα τους, συνέχισαν να κάνουν παιδιά, ενώ αυτοί, έχοντας παρατήσει τις γυναίκες τους μόνες, ήταν σε εκστρατεία σε έδαφος εχθρού, και παραπονέθηκαν ότι η πατρίδα κινδύνευε από λειψανδρία. Αυτοί τότε, φυλάγοντας και τον όρκο τους, αλλά κι επειδή συμφωνούσαν με τις γυναίκες, έστειλαν τους πιο εύρωστους και νέους άντρες, αφού αυτοί δεν έλαβαν μέρος στον παλιό όρκο (ήταν ακόμα παιδιά όταν ήρθαν στον πόλεμο μαζί με αυτούς που ήταν σε στρατεύσιμη ηλικία). Τους διέταξαν να ενωθούν με όλες τις παρθένες, , επειδή σκέφτηκαν ότι οι παρθένες θα κάνουν πολλά παιδιά. 'Οταν έγιναν αυτά, τα παιδιά που γεννήθηκαν ονομάστηκαν Παρθενίες. Η Μεσσήνη κυριεύτηκε ύστερα από πόλεμο που διάρκεσε δεκαεννιά χρόνια, όπως λέει και ο Τυρταίος:

Ο Στράβων, γεωγράφος και ιστορικός γεννήθηκε το 63 π.Χ. στην Αμάσεια του Πόντου. Έζησε μετά το τέλος των πολέμων μεταξύ του οίκου του Μιθριδάτη που με έδρα τους τον Πόντο συγκρούστηκαν με τους Ρωμαίους για τον έλεγχο του Αιγαίου και της Ελλάδας. Μετά την ήττα των Μιθριδατών οι Ρωμαίοι επεκτάθηκαν σε όλη την ανατολική Μεσόγειο. Από το ιστορικό του έργο ελάχιστα αποσπάσματα σώζονται σε αντίθεση με τα «Γεωγραφικά» του που αποτελούν ένα από τα σπουδαιότερα εγχειρίδια κατανόησης της τοπογραφίας του μεσογειακού χώρου εκείνη την περίοδο. Το όνομα του πιθανόν να οφείλεται σε πρόβλημα όρασης που είχε. Ο Στράβων πέθανε το 23 μ.Χ. περίπου. Μεσαιωνική απεικόνιση του Στράβωνα

«Γι' αυτή πολεμούσαν χρόνια δεκαεννιά

ακούραστοι με διάθεση σταθερή

με τα δόρατα, πατέρες των πατέρων μας.

Οι άλλοι στον εικοστό χρόνο άφησαν τα χωράφια τους

κι έφυγαν από της Iθώμης τα μεγάλα βουνά».

Μοίρασαν λοιπόν μεταξύ τους τη Μεσσηνία. 'Οταν επέστρεψαν στην πατρίδα τους, δεν τιμούσαν τους Παρθενίες όπως και τους υπολοίπους, επειδή δεν ήταν απόγονοι κανονικού γάμου. Αυτοί τότε συνωμότησαν με τους Είλωτες και θέλησαν να υπονομεύσουν τους Λακεδαιμονίους και κανόνισαν σαν σύνθημα της επίθεσης να ανεμίσουν ένα λακωνικό καπέλο στην αγορά. Μερικοί από τους Είλωτες πρόδωσαν την υπόθεση. Οι Λακεδαιμόνιοι τότε κατάλαβαν ότι δεν ήταν εύκολο να αντεπιτεθούν αφού οι αντίπαλοί τους ήταν πολυάριθμοι και αποφασισμένοι. Εν τω μεταξύ θεωρούσαν αδέλφια τους ο ένας τον άλλο. 'Ετσι πρόσταξαν αυτούς που θα έδιναν το σύνθημα να φύγουν από την αγορά.

Όι συνωμότες, μαθαίνοντας ότι η πρόθεσή τους έγινε γνωστή, συγκρατήθηκαν και οι Λακεδαιμόνιοι τους έπεισαν, μέσω των πατεράδων τους, να φύγουν και να ιδρύσουν αποικία. Αν βρουν αρκετό τόπο και τον κατακτήσουν, να μείνουν. Αν όχι, τότε όταν γυρνούσαν θα τους μοίραζαν το ένα πέμπτο της Μεσσηνίας. Κι όταν αυτοί έφυγαν, βρήκαν τους Αχαιούς (εννοεί του Αχαιούς του Κρότωνα) σε πόλεμο με τους βαρβάρους, ανέλαβαν μέρος των κινδύνων και έχτισαν τον Τάραντα.»

Μετάφραση Πάνου Θεοδωρίδη

Ο χρησμός των Δελφών που πήρε ο Φάλανθος του έλεγε:

«Σου δίνω Σατύριο ⁽¹⁾ και τον πλούσιο δήμο του Τάραντα
να κατοικήσεις και να γίνεις άρχοντας στους Ιαπυγείς».

(1)     Σατύριο ήταν το ακρωτήριο της Ιταλίας, όπου η σημερινή Απουλία.

Νόμισμα (στατήρας) του Τάραντα 4ου αιώνα π.Χ. Εικονίζεται ο μυθικός οικιστής Τάρας πάνω σε δελφίνι. Κατά το μύθο ο Τάρας υπήρξε γιος του Ποσειδώνα και μιας τοπικής νύφης, της Σατυρίας.

«(…) Τώρα που έχω περιγράψει την Ιταλία ως το Μεταπόντιο προχωρώ στα επόμενα. Στη συνέχεια βρίσκεται η Ιαπυγία. Αυτήν την περιοχή οι Έλληνες αποκαλούν Μεσσαπία, ενώ οι ντόπιοι, κατά μέρη λένε ένα τμήμα Σαλεντίνους, που βρίσκεται κοντά στο ακρωτήριο της Ιαπυγίας, και ένα τμήμα Καλαβρία. Πάνω από αυτούς βρίσκονται προς βορρά οι Πευκέτιοι. Η Μεσσαπία έχει σχήμα χερσονήσου και ο ισθμός από το Βρινδήσιο στον Τάραντα έχει πλάτος 310 στάδια (59χλμ περ.). Το θαλασσινό ταξίδι γύρω από το ακρωτήριο της Ιαπυγίας είναι κάπου 400 στάδια (76 χλμ). Από το Μεταπόντιο απέχει ανατολικά κάπου 220 στάδια (42χλμ. περ.). Όλος ο Ταραντίνος κόλπος είναι αλίμενος, ενώ στον Τάραντα υπάρχει άριστο και μεγάλο λιμάνι που κλείνεται με μεγάλη γέφυρα. Η περίμετρος του είναι 100 στάδια (19χλμ.). Από το μέρος του λιμανιού δημιουργεί ισθμό με την έξω θάλασσα, ώστε η πόλη είναι χτισμένη σε χερσόνησο και τα πλοία μπορούν να συρθούν με ευκολία από τη μία ή την άλλη πλευρά , μιας και ο αυχένας είναι χαμηλός. Το έδαφος όπου είναι χτισμένη η πόλη, είναι χαμηλό κι έχει μικρό ύψωμα προς την ακρόπολη. Το παλαιό τείχος έχει μεγάλη περίμετρο, αλλά σήμερα είναι παρατημένο το μεγαλύτερο μέρος της πόλης, δηλαδή αυτό κοντά στον ισθμό. Πάντως το μέρος κοντά στην έξοδο του λιμανιού και στην ακρόπολη ακόμη παραμένει πολυπληθές κι ανταποκρίνεται σε μεγάλη πόλη. Έχει πολύ ωραίο γυμναστήριο και μεγάλη αγορά, όπου και ο χάλκινος κολοσσός του Δία, ο μεγαλύτερος μετά τον κολοσσό της Ρόδου. Ανάμεσα στην αγορά και στην έξοδο του λιμανιού είναι η ακρόπολη που διασώζει λίγα λείψανα από το αρχαίο πλήθος των αναθημάτων. Τα πολλά τα κατέστρεψαν οι Καρχηδόνιοι όταν πήρανε την πόλη (209π.Χ) κι άλλα λαφυραγώγησαν οι Ρωμαίοι, που επικράτησαν μετά από έφοδο. Ανάμεσα σε αυτά τα αναθήματα είναι ο Ηρακλής στο Καπιτώλιο, χάλκινος κολοσσός, έργο του Λυσίππου. Το αφιέρωσε εκεί ο Μάξιμος Φάβιος που κατέλαβε την πόλη.   

Τα τείχη της πόλης Μανδύριον (Manduria). Το Μανδύριον αποτελούσε το ανατολικό όριο εξάπλωσης των Ταραντινών. Η πόλη προστατευόταν από τριπλή σειρά τειχών. Κάτω από τα τείχη της πόλης σκοτώθηκε ο βασιλιάς της Σπάρτης Αρχίδαμος, ο οποίος από τη Σπάρτη το 338 π.Χ. μετέβη σε βοήθεια των Ταραντινών ύστερα από δική τους έκκλησης.

(..) Οι Ταραντίνοι κάποτε όταν το πολίτευμα τους ήταν δημοκρατικό ήταν υπερβολικά ισχυροί. Είχαν τεράστιο ναυτικό για τα μεγέθη της περιοχής ? και επιστράτευαν 30 χιλ. πεζούς, 3χιλ. ιππείς και 1000 ιππάρχους. Είχαν αποδεχθεί επίσης την Πυθαγόρεια φιλοσοφία, ιδιαίτερα ο Αρχύτας που κυβέρνησε πολλά χρόνια την πόλη. Αργότερα ο πλούτος έφερε την πολυτέλεια σε τέτοιο βαθμό, ώστε οι δημόσιες εορτές ήταν κάθε χρόνο περισσότερες από τις ημέρες του χρόνο με αποτέλεσμα να χειροτερέψει η διοίκηση τους. Μία ένδειξη ότι το πολίτευμα δεν ήταν καλό, είναι η χρησιμοποίηση ξένων στρατιωτικών αρχηγών. Αυτοί ζήτησαν τον Αλέξανδρο των Μολοσσών (από την Ήπειρο της Ελλάδας) να τους οδηγήσει σε πόλεμο ενάντια στους Μεσσαπίους και στους Λευκανούς (334-331π.Χ), αλλά προηγουμένως και τον Αρχίδαμο το γιο του Αγησιλάου (343-338π.Χ) κι αργότερα τον Κλεώνυμο και τον Αγαθοκλή (298π.Χ), μετά τον Πύρρο, (282-272π.Χ) όταν συμμαχούσαν μαζί του εναντίον των Ρωμαίων. Κι ούτε καν αυτούς που καλούσαν δεν μπορούσαν να πειθαρχήσουν, αλλά εν τέλει έγιναν και με αυτούς εχθροί.»

(Μετάφραση  εκδ.  Κάκτου)

Για την πορεία του Αρχίδαμου στην Νότιο Ιταλία ο Διόδωρος Σικελιώτης αναφέρει

(XVI, 63):

«[..] την ίδια περίπου εποχή ⁽¹⁾ οι Ταραντίνοι που ήταν σε πόλεμο με τους Λευκανούς είχαν στείλει στους Λακεδαιμονίους που ήταν πρόγονοι τους, πρεσβευτές να τους ζητήσουν στρατιωτική βοήθεια. Οι Σπαρτιάτες που ήταν πρόθυμοι να τους βοηθήσουν ένεκα της συγγένειας, συγκέντρωσαν γρήγορα πεζή και ναυτική δύναμη και στρατηγός της τοποθέτησαν τον βασιλιά τους Αρχίδαμο . Αλλά ενώ ήταν έτοιμοι να αποπλεύσουν για την Ιταλία, οι Λύκτιοι ⁽²⁾ τους παρακάλεσαν να βοηθήσουν πρώτα αυτούς. Οι Λακεδαιμόνιοι πείστηκαν και πήγαν στην Κρήτη , όπου νίκησαν τους μισθοφόρους και αποκατέστησαν τους Λυκτίους στην πατρίδα τους.

Στη συνέχεια ο Αρχίδαμος απέπλευσε για την Ιταλία όπου ενώθηκε με τις δυνάμεις των Ταραντίνων, αλλά πέθανε σε μια μάχη, αφού πολέμησε γενναία ^(3). Ήταν άνθρωπος τον οποίον επαινούσαν για την στρατηγική του ικανότητα αλλά και γενικά τη ζωή του , ο οποίος είχε επικριθεί μόνο για τη συμμαχία με τους Φωκείς , ως ο κύριος αίτιος της κατάληψης των Δελφών. Ο Αρχίδαμος ήταν βασιλιάς των Λακεδαιμονίων επί είκοσι τρία χρόνια.»

(Μετάφραση  εκδ.  Κάκτου)

(1) το 338 π.Χ., την ίδια εποχή που πραγματοποιήθηκε η μάχη της Χαιρώνειας, κατά την οπία επικράτησαν οι Μακεδόνες του Φιλίππου και του νεαρού Αλέξανδρου, των συνασπισμένων Ελλήνων της νότιας Ελλάδας.   

(2) Λύκτος: πόλη τη Κρήτης που είχε καταληφθεί από τον Φωκέα Φάλαικο.

(3) Ο Πλούταρχος στον Βίο του Σπαρτιάτη βασιλέα Άγι, που διαδέχθηκε τον Αρχίδαμο (360-338π.Χ), αναφέρει ότι ο θάνατος του Αρχίδαμου συνέβη στην πόλη Μανδόριον.  



Η αρχαία πόλη του Τάραντα έχει καλυφθεί από τη σύγχρονη πόλη, αλλά οι ανασκαφές στην πόλη και στην γύρω περιοχή, έχουν φέρει στο φως μοναδικά ευρήματα που δείχνουν το πολιτιστικό και καλλιτεχνικό επίπεδο της πόλης. Η τέχνη στην περιοχή της Απουλίας ξεπέρασε ακόμα και τα ελληνικά πρότυπα, δημιουργώντας δικές της εντυπωσιακές φόρμες και πρωτοπορώντας σε καλλιτεχνικές δημιουργίες. Τα ευρήματα βρίσκονται σήμερα στο μουσείο της πόλης του Τάραντα.

Κομψοτεχνήματα από την πόλη του Τάραντα και την περιοχή της Απουλίας, που βρίσκονται στο μουσείο του Τάραντα.

Ο Τάραντας αδυνατούσε να επεκταθεί ανατολικά καθώς οι Μεσσάπιοι εμπόδιζαν την εξάπλωση τους. Η πόλη για να διαφυλάξει τα συμφέροντα της οχύρωσε τη χερσόνησο της Καλλίπολης (Gallipoli) στην είσοδο του κόλπου του Τάραντα. Η πόλη κατά τον Πλίνιο ανήκε στους Μεσσάπιους και λεγόταν Άνξα (Anxa). Ύστερα από την κατάκτηση της από τους Ταραντίνους το 265 π.Χ. κατελήφθη από τους Ρωμαίους, ενώ στους μετά Χριστόν αιώνες ακολούθησε την τύχη της υπόλοιπης Απουλίας.

Η χερσόνησος της Καλλίπολης (Gallipoli) στην είσοδο του κόλπου του Τάραντα υπήρξε μια αποικία των Ταραντίνων στην προσπάθεια τους να διατηρούν τον έλεγχο του κόλπου του Τάραντα.	Στην είσοδο της χερσονήσου ορθώνεται μια εντυπωσιακή κρήνη ελληνιστικής εποχής.

|