Η πόλη Εγνατία βρίσκεται στη μέση απόσταση μεταξύ Μπάρι (Bari) και Πρίντιζι (Brindisi)

Η Γναθία, η σημερινή Egnazia, η οποία επί Ρωμαϊκής περιόδου ονομαζόταν Egnatia, υπήρξε μία πόλη που επηρεάστηκε από την πολιτιστική επιρροή των Ελλήνων. Ανάμεσα στο Μπάρι (Bari) και το Μπρίντιζι (Brindisi) η πόλη γνώρισε μεγάλη άνθηση, καθώς τη διέσχιζε η παράκαμψη της Αππίας οδού, η Τραϊανή οδός (Via Traiana), την οποία προτιμούσαν από την αρχική χάραξη της Αππίας, καθώς ήταν ο συντομότερος δρόμος για το Μπρίντιζι (επί αιώνες λιμάνι αναχώρησης για την απέναντι βαλκανική χερσόνησο). Η ίδρυση της πόλης ανάγεται στον 16^ο αι. π.Χ. Η πρώτη κατοίκηση του χώρου έγινε στη μικρή χερσόνησο, που αποτελεί ένα φυσικό οχυρό αντικρίζοντας τη θάλασσα. Τους επόμενους αιώνες στην χερσόνησο αυτή κτίσθηκε η ακρόπολη της πόλης, ενώ η πόλη επεκτάθηκε δυτικά στα εύφορα πλατό της Απουλίας. Από την προϊστορική περίοδο έχουν διαπιστωθεί εμπορικές σχέσεις με την σημερινή Κέρκυρα, αλλά και ακόμα μακρύτερα με την Κόρινθο. Το λιμάνι της πόλης που σήμερα βρίσκεται κατά το μεγαλύτερο τμήμα του βυθισμένο στα νερά της Αδριατικής είχε διαμορφωθεί για να φιλοξενεί τα ποντοπόρα πλοία της εποχής.

Αγγειογραφία της Απουλίας. Παρίσι – Λούβρο

Η ζωή της πόλης συνεχίστηκε αδιατάρακτα τους επόμενους αιώνες, καθώς αποκτούσαν και την ταυτότητα των Μεσσαπίων, οι οποίοι σταδιακά επεκτάθηκαν σε όλη την περιοχή της Απουλίας. Την ήρεμη ζωή της πόλης φαίνεται να τάραξε η ίδρυση του Τάραντα το 706 π.Χ. Η πόλη σταδιακά κατά τον 4^ο και 3^ο αιώνα τοιχίστηκε, για να προστατευθεί από τις επεκτατικές διαθέσεις των Ταραντίνων, ενώ η πόλη απέκτησε ρυμοτομικό σχέδιο και αναπτύχθηκε σε σύγχρονη πόλη της εποχής της επηρεασμένη από την τυπολογία των Ελληνικών πόλεων και των πολιτιστικών τους χαρακτηριστικών. Η κατάληψη του Βρινδήσιου (Brundisium) από τους Ρωμαίους το 244π.Χ. και η Τραϊανή οδός, η οποία στο τμήμα αυτό ονομαζόταν Via Appia – Traiana, υπήρξαν οι δύο ισχυροί συντελεστές για την ανάπτυξη της πόλης η οποία σταδιακά απέκτησε Ρωμαϊκά χαρακτηριστικά, ορατά και στο σημερινό επισκέπτη. Η  έκταση της πόλης κάλυπτε 40 εκτάρια και άνθησε κατά τα αυτοκρατορικά χρόνια, κατά τα οποία απέκτησε σύγχρονο λιμάνι σε πολλά σημεία λαξευμένο στη βραχώδη ακτή.

Σχεδιάγραμμα της αρχαίας Εγνατίας. Με κόκκινη γραμμή το τείχος της πόλης που σχημάτιζε ένα ημικύκλιο ανοικτό προς τη θάλασσα. Α Β C D οι νεκροπόλεις της Εγνατίας. Στην ακρόπολη διακρίνεται η θέση του ναού (TEMPLO). Σημειώνεται επίσης η Via Appia – Traiana που διέσχιζε το κέντρο της πόλης (καφέ γραμμή)

Ο Οράτιος (65-8 π.Χ.) στο ταξίδι του από τη Ρώμη στον Βρινδήσιο στα τέλη του 1^ου αιώνα π.Χ. αναφέρει ποιητικά την Εγνατία («Gnathia lymphis iratis exstructa») σαν την πόλη που κατέκλυζαν οι θαλάσσιες νύμφες καθώς λίγο πριν, στην περιγραφή της διαδρομής του, αναφέρει ότι φτάσανε στην περιοχή κάτω από βροχή, οπότε και θα πρέπει να αντίκρισε την φουρτουνιασμένη Αδριατική να κατακλύζει τις βραχώδεις ακτές της πόλης. Ο Οράτιος αναφέρεται στην κακή κατάσταση του δρόμου, καθώς στην εποχή του δεν είχε κατασκευαστεί ακόμα η Τραιανή οδός.  

Κατά τη βυζαντινή περίοδο η πόλη συνέχισε να παραμένει σημαίνουσα στην περιοχή και κατά τον 5^ο και 6^ο αιώνα τρεις παλαιοχριστιανικές βασιλικές αντικατέστησαν τα παλαιότερα διοικητικά ρωμαϊκά κτίρια ενώ αναφέρεται και σαν έδρα επισκόπου.

Η επέλαση των Γότθων τον 6^ο αιώνα σταδιακά οδήγησε την πόλη σε παρακμή, αν και παρατηρούνται οχυρωματικές εγκαταστάσεις τους επόμενους αιώνες από την πλευρά των Βυζαντινών, οι οποίοι μετά την ήττα των Γότθων μάχονταν για να εμποδίσουν την εξάπλωση των Λογγοβάρδων. Η πόλη εγκαταλείφθηκε οριστικά τον 10^ο αιώνα, την εποχή κατά την οποία ουσιαστικά συρρικνώθηκαν και σταδιακά αποσύρθηκαν οι Βυζαντινοί από την Ιταλία.  

Παρ’ όλες τις λίγες αναφορές που υπάρχουν για την αρχαία Εγνατία οι ανασκαφές στην πόλη και ειδικότερα στην νεκρόπολη της έφεραν στο φως τα αγγεία τα οποία λόγω των ιδιαιτεροτήτων τους έγιναν γνωστά σαν «αγγεία της Γναθίας», τα οποία είναι διακοσμημένα με χρώματα κόκκινο κίτρινο και άσπρο σε μαύρο φόντο.

Oι νεκροπόλεις της Εγνατίας βρίσκονταν κυρίως εκτός των τειχών της πόλης και τα μεγαλύτερα τμήματα τους ήταν λαξευμένα στα βράχια της περιοχής.

Η Via Appia – Traiana που διασχίζει την Εγνατία ξεκινούσε από το Μπενεβέντο (Beneventum) και κατέληγε στο Βρινδήσιον (Brundisium)

Η μία από τις τρεις βασιλικές που ανεγέρθησαν κατά τη βυζαντινή περίοδο στην Εγνατία.

Μωσαϊκό του 4ου αιώνα π.Χ., που εντάχθηκε στην μεταγενέστερη ανεγερθείσα παλαιοχριστιανική βασιλική

Τμήμα της παράλιας ζώνης της Εγνατίας. Σήμερα το μεγαλύτερο τμήμα της ακτής είναι βυθισμένο στα νερά της Αδριατικής. Η ακτή της Εγνατίας είχε διαμορφωθεί σε ασφαλές λιμάνι σε μία αφιλόξενη από τη φυσική της διαμόρφωση ακτή. Τμήμα της ακτής χρησιμοποιούνταν σαν νεκρόπολη αλλά και για αποθήκευση γλυκού νερού στις κατάλληλες λαξευμένες δεξαμενές.

Η ακρόπολη της Εγνατίας κτισμένη με λαξευμένους πέτρινους ογκόλιθους κατά το ελληνικό σύστημα κατασκευής τειχών.	Ναός στο εσωτερικό της ακρόπολης

|