Στο χάρτη της περιοχής του Ρίου – Αντιρρίου ΒΔ σημειώνεται η αρχαία Μακύνεια, ενώ ΒΑ η Ναύπακτος. Απόσπασμα χάρτη των εκδόσεων Ανάβαση

Δύο χιλιόμετρα θάλασσας χώριζαν την Πελοπόννησο από την Στερεά Ελλάδα μέχρι το 2004 όπου ένα μνημειώδες έργο, η γέφυρα με την ονομασία του εμπνευστή της, Χαριλάου Τρικούπη, ένωσε τις δυο στεριές. Ένα όνειρο εκατονταετιών έγινε πραγματικότητα. Η περιοχή ονομάζεται τα μικρά Δαρδανέλια λόγω της ομοιότητας τους με το γνωστό πέρασμα Ευρώπης – Ασίας και των κάστρων τους που βρίσκονται εκατέρωθεν του περάσματος. Τα δύο κάστρα του Ρίου και του Αντίρριου χτισμένα δίπλα στη θάλασσα, σηκώνοντας το βλέμμα τους αντικρίζουν τη γέφυρα,  μοιάζοντας περισσότερο με μινιατούρες πολεμικών παιχνιδιών παρά με κάστρα στα οποία έγιναν επί αιώνες αλλεπάλληλες μάχες.

Η ιστορία της περιοχής και των κάστρων

Το στενό του Ρίου αναφέρεται στην κάθοδο των Δωριέων, καθώς ένας κλάδος του επιθετικού αυτού λαού την πρώτη χιλιετία π.Χ. στην περιοχή του Αντίρριου  ναυπήγησε τα πλοιάρια με τα οποία αποβιβάσθηκε στην Πελοπόννησο και στη συνέχεια ξεχύθηκε στην ενδοχώρα της, διαλύοντας το μυκηναϊκό πολιτισμό και αναγκάζοντας τους λαούς της περιοχής να μετακινηθούν σε νέες εστίες.

Στο Αντίρριο, το Ρίον το Μολυκρικόν της αρχαιότητας (Θουκυδίδης 2.86.1), δημιουργήθηκε η αποικία των Κορινθίων Μολύκρειο από το οποίο σώζονται σήμερα ίχνη της ακρόπολης και του ναού του Ποσειδώνος, στη θέση Ελληνικά σε υψόμετρο 500 μ. νότια από το χωριό Βελβίνα.

Το Ρίο το Αχαϊκό, όπως ονομαζόταν στην αρχαιότητα, το αναφέρει και ο Παυσανίας που πέρασε από την περιοχή το 2^ον αιώνα μ.Χ., χωρίς καμία όμως περαιτέρω σημείωση, ενώ είναι γνωστό ότι στη θέση του σημερινού κάστρου υπήρχε ναός του Ποσειδώνα, υπολείμματα του οποίου εντοιχίσθηκαν στα βόρεια τείχη του κάστρου όταν αυτό κτίστηκε από τους Τούρκους.

Με εντολή του σουλτάνου Βαγιαζήτ Β’ το 1499 αναγέρθηκαν στο εξαιρετικά σύντομο διάστημα των τριών μηνών και τα δύο κάστρα του Ρίου και του Αντίρριου, του Μοριά και της Ρούμελης αντίστοιχα, τα οποία με τα διασταυρούμενα πυρά τους εμπόδιζαν την είσοδο των εχθρικών πλοίων στον Κορινθιακό κόλπο. Τα δύο αυτά κάστρα λόγω της καίριας θέσης τους, έγιναν το μήλον της έριδος μεταξύ Ενετών και Τούρκων.

Το 1532 τα κάστρα κατακτήθηκαν από τον Γενοβέζο ναύαρχο Αντρέα Ντόρια για λογαριασμό των χριστιανικών εθνών της Δύσης, αλλά μόλις σε έξι μήνες οι Τούρκοι τα ανακατέλαβαν.

Οι ιππότες της Μάλτας 70 χρόνια αργότερα, το 1603, προκάλεσαν μεγάλες ζημιές και στα δύο κάστρα, τα οποία ωστόσο παρέμειναν τελικά υπό τον έλεγχο των Τούρκων. Ογδόντα χρόνια αργότερα, το 1687, ο Ενετός Μοροζίνι κατέλαβε τα κάστρα και οι Ενετοί εγκαταστάθηκαν στα στενά. Το 1698 με την συνθήκη του Κάρλοβιτς το Αντίρριο παραδόθηκε στους Τούρκους με την υποχρέωση να γκρεμίσουν τα τείχη του. Οι Τούρκοι σύντομα, αθετώντας την υποχρέωση τους, το ξαναχτίσανε και για τα επόμενα 15 χρόνια το Ρίο ανήκε στους Ενετούς και το Αντίρριο στους Τούρκους.

Το 1715 που οι Τούρκοι που ανακατέλαβαν τις περισσότερες κτήσεις των Ενετών ξαναπήραν το Ρίο μόλις σε πέντε μέρες. Εκατόν δέκα χρόνια μετά, το 1828, προς το τέλος της Ελληνικής επανάστασης ο Γάλλος στρατηγός Μαιζόν ανάγκασε τους Τούρκους να παραδώσουν το κάστρο του Ρίο, ενώ ένα χρόνο αργότερα το 1829 απελευθερώθηκε και το Αντίρριο.

Τα επόμενα χρόνια το κάστρο του Ρίου λειτούργησε σαν φυλακή, ενώ κατά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο στα δύο κάστρα εγκαταστάθηκαν οι Ιταλικές και Γερμανικές δυνάμεις.

Το κάστρο του Ρίου στην Πελοπόννησο. Η γέφυρα που ενώνει τις δύο στεριές δεσπόζει πάνω από το κάστρο.

Αεροφωτογραφία του κάστρου του Αντίρριου πριν την κατασκευή της γέφυρας. Στον αύλιο χώρο του κάστρου πραγματοποιούνται παραστάσεις θεάτρου και μουσικής. Φωτό από το βιβλίο Αιτωλοακαρνανία. Έκδοση ΤΕΔΚ

|