Η ναυμαχία του Ακτίου. Στα τετράγωνα τα στρατόπεδα των δύο αντιπάλων. Ο Οκταβιανός νότια από το στρατόπεδο του ίδρυσε τη Νικόπολη. Απόσπασμα χάρτη Road Ηπειρος - Θεσσαλία

Η Ελλάδα κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής επικυριαρχίας, υπήρξε το θέατρο των συγκρούσεων υπάτων και στρατηγών για τη διεκδίκηση της αρχηγίας της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Η περιοχή της Νικόπολης υπήρξε μία από τις πιο σημαντικές θέσεις αυτών των καθοριστικών για την πορεία της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας συγκρούσεων.

Στη δυτική πλευρά του Αμβρακικού κόλπου δύο χερσόνησοι, μία από τη νότια πλευρά και μία από τη βόρεια, αφήνουν από το Ιόνιο πέλαγος ένα μικρό θαλάσσιο δίαυλο πλάτους μόλις 500 μ., που αποτελεί και την είσοδο του Αμβρακικού, ενός θαλάσσιου κόλπου με διαστάσεις περίπου 30 Χ 12 χλμ.

Στην άκρη της νότιας χερσονήσου υπήρχε η πόλη του Ακτίου, που έδωσε και το όνομα της στην ομώνυμη ναυμαχία, της οποίας η έκβαση μετέβαλε το πολίτευμα του Ρωμαϊκού κράτους (στη θέση της δημοκρατίας επεκράτησε το αυτοκρατορικό πολίτευμα).  

Στο θαλάσσιο αυτό δίαυλο πραγματοποιήθηκε η ναυμαχία των στόλων του Αντωνίου και της Κλεοπάτρας εναντίον του στόλου του Οκταβιανού το 31 π.Χ. Το κάστρο του Παντοκράτορα (απ’ όπου έχει ληφθεί η φωτογραφία) κτίστηκε το 1804 μ.Χ. από τον Αλή Πασά, για να ελέγχει μαζί με τα άλλα κάστρα της περιοχής τον δίαυλο της Πρεβέζης, ο οποίος τροφοδοτούσε μέσω του σταθμού της Σαλαώρας στον Αμβρακικό κόλπο, όλη την από θαλάσσης τροφοδοσία της πόλης των Ιωαννίνων. Στην ίδια αυτή θέση το 1538 ο ενωμένος χριστιανικός στόλος αντιμετώπισε τον πειρατή-ναύαρχο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα, ο οποίος κέρδισε τη ναυμαχία ‘στα σημεία’.

Στις δύο αυτές χερσονήσους στρατοπέδευσαν οι Ρωμαίοι αντίπαλοι. Στη βόρεια, κοντά στη θέση της μεταγενέστερης Νικόπολης, ο Οκταβιανός και στη νότια, κοντά στο Άκτιο, ο Αντώνιος και η Κλεοπάτρα.

Τον Σεπτέμβριο του 31 π.Χ. οι δύο στόλοι παρατάχθηκαν από την πλευρά του Ιονίου. Ο Οκταβιανός παρέταξε 400 πλοία, ενώ ο Αντώνιος 230 πλοία. Η ναυμαχία γρήγορα έγειρε προς την πλευρά του Οκταβιανού, μετά κυρίως την αποστασία των πληρωμάτων του Αντώνιου. Ο Αντώνιος και η Κλεοπάτρα κατέφυγαν στην Αίγυπτο, όπου μετά και από νέες ήττες αυτοκτόνησαν, ενώ ο Οκταβιανός, παντοδύναμος πλέον, αναγορεύτηκε αυτοκράτορας.

Ο Οκταβιανός, αποσκοπώντας στον έλεγχο της δυτικής Ελλάδας, ίδρυσε την πόλη της νίκης, την Νικόπολη, στο στενό λαιμό της βόρειας χερσονήσου, πλάτους σήμερα 2 χλμ., λίγο νοτιότερα από τη θέση του στρατοπέδου του.

Στην πόλη υποχρεώθηκαν να εγκατασταθούν κάτοικοι οι οποίοι προέρχονταν από όλες τις  πόλεις της δυτικής Ελλάδας. Βόρεια από την Ήπειρο και νότια απ’ όλη την Ακαρνανία και μέρος της Αιτωλίας. H περιοχή είχε ερημωθεί την προηγούμενη εκατονταετία από τις λεηλασίες των Ρωμαίων. Από την Ήπειρο, μόνο, κατά το διάστημα αυτό 150.000 κάτοικοι πουλήθηκαν σαν δούλοι, χιλιάδες άλλοι θανατώθηκαν, ενώ καταστράφηκαν πάνω από 70 πόλεις.

Σχεδίασμα πανοραμικού χάρτη από την αρχαία Κασσώπη (μπλε βέλος) στη βόρεια πλευρά της χερσονήσου της Νικόπολης. Δεξιά το Ιόνιο πέλαγος και στο βάθος η Λευκάδα. Αριστερά του στενού διαύλου που χωρίζει την χερσόνησο με την ακτή της Ακαρνανίας ο κόλπος του Αμβρακικού. Σε κόκκινο κύκλο η θέση της Νικόπολης. Με κίτρινη γραμμή σημειώνεται η θέση της ναυμαχίας του Ακτίου.

Τα σημαντικότερα έργα τέχνης από κάθε πόλη που συνοίκισε την Νικόπολη, μεταφέρθηκαν στην νέα πόλη προσδίδοντας της μια μεγαλόπρεπη όψη και διαμορφώνοντας στην ουσία μια ελληνική σε ήθη και έθιμα πόλη.

Η πόλη τοιχίστηκε με τείχος μήκους 5 χλμ., ενώ ένα γιγάντιο υδραγωγείο μήκους 40 περίπου χλμ. μετέφερε νερό στην πόλη από τον ποταμό Λούρο, που βρίσκεται ΒΑ της πόλης. Κατά τη βυζαντινή περίοδο ο περίβολος των τειχών μειώθηκε, προκειμένου να οργανωθεί καλύτερα η άμυνα έναντι των βαρβαρικών επιδρομών. 

 

Η Νικόπολις υπήρξε κέντρο ελληνικού πολιτισμού, αλλά συγχρόνως σημείο συνάντησης του ανατολικού και δυτικού κόσμου.

Η παρακμή της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας τον 3^ο αιώνα μ.Χ. επηρέασε και τη Νικόπολη, η οποία σταδιακά έχασε την αίγλη της και τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της. Οι βαρβαρικές επιδρομές των επόμενων αιώνων περιόρισαν ακόμα περισσότερο την σημασία της Νικόπολης, η οποία από τα μέσα του 5^ου αιώνα ανέκαμψε και έγινε το χριστιανικό θρησκευτικό κέντρο της δυτικής Ελλάδας. Στην πόλη άρχισε μια νέα περίοδος ακμής την οποία επιβεβαιώνουν τα πολυάριθμα κτίσματα και οι έξι βασιλικές αυτής της περιόδου. Η περίοδος αυτής της ακμής σταμάτησε κατά τη διοικητική αναδιάρθρωση του Βυζαντινού κράτους σε ‘’Θέματα’’, όπου στο Θέμα της Νικόπολης ορίσθηκε πρωτεύουσα η Ναύπακτος. H πόλη εγκαταλείφθηκε οριστικά τον 12^ο αιώνα και οι κάτοικοι της εγκαταστάθηκαν στη θέση της σημερινής Πρέβεζας, η οποία προσέφερε άμεση επικοινωνία με τη θάλασσα.

Τμήμα της τοξοστοιχίας του Ρωμαϊκού υδραγωγείου στο ποταμό Λούρο, 30 χλμ. ΒΑ της Νικόπολης.

Το μνημείο του Αυγούστου

Ο Οκταβιανός μετά την νίκη του και την ίδρυση της Νικόπολης, στο λόφο πάνω από το σημερινό ομώνυμο χωριό όπου ήταν εγκατεστημένο το στρατηγείο του, ίδρυσε τέμενος προς τιμή του θεού Απόλλωνα, ενώ αφιέρωσε τα τρόπαια της νίκης του στους θεούς του Ποσειδώνα και του Άρη. 

Η είσοδος του λόφου...	...και ο χώρος του μνημείου του Οκταβιανού, από το οποίο μόνο τα κρηπιδώματα σώζονται σήμερα.

Το επιβλητικό μνημείο σε αναπαράσταση. Διακρίνονται μπροστά από το μνημείο τα έμβολα των καραβιών των αντιπάλων του (Αντωνίου και Κλεοπάτρας) που αφιερώθηκαν στους θεούς Άρη και Ποσειδώνα.

|