Ο προσδιορισμός του ακριβή αριθμού των έργων
που παίχτηκαν είναι εξαιρετικά δύσκολος λόγω της πυρπόλησης του
μουσικού αρχείου του San Giacomo, την αποφράδα νύχτα της 13
ης Σεπτεμβρίου
1943. Για την ενημέρωσή μας στηριζόμαστε στο αρχειακό υλικό που
βρίσκεται στα αρχεία της Κέρκυρας και σε λιμπρέτα που έχουν σωθεί
σε διάφορους ιδιωτικούς φορείς και ορισμένους καταλόγους προγενέστερους
της καταστροφής.
Στο San Giacomo πρωτοπαίχτηκε όπερα το 1733 με θίασο που είχε
φέρει ο impresario Carlo Grassi και σύμφωνα με τα μέχρι σήμερα
στοιχεία η όπερα ήταν:
«HieroneTirannodiSiracusaτου
Bernardo Sabadini. Υπάρχουν μαρτυρίες ότι μέχρι το τέλος του
18
ου αιώνα ανέβηκαν έργα των Galuppi, Robuschi, Anfossi,
Cimarosa κ.α.
Τον 19
ο αιώνα, μετά την παγίωση
της ευρωπαϊκής ειρήνης, οι Άγγλοι προστάτες εξασφαλίζουν ειδικά
για την Κέρκυρα, πρωτεύουσα του Ιονικού Κράτους, συνθήκες ανάπτυξης
και συνεχής είναι έκτοτε η παρουσία ξένων θιάσων όπερας για τη
ψυχαγωγία των Κερκυραίων. Η ενθάρρυνση της μετοικεσίας και οριστικής
κατά κανόνα εγκατάστασης Ιταλών μουσικοδιδάσκαλων δημιούργησε
στους κατοίκους εξοικείωση με τη μουσική, οργανική και φωνητική.
Κατά τον 19
ο αιώνα στο San Giacomo
της Κέρκυρας παρουσιάστηκαν έργα των μεγαλυτέρων ευρωπαίων συνθετών
της εποχής. Ανέβηκαν έργα των Rossini, Mercadante, Donizetti,
Bellini, Ricci, Meyerbeer, Verdi, Pedroti, Gounot, Massenet και
πολλών άλλων. Περισσότερες από 200 όπερες παίχτηκαν στην Κέρκυρα
είτε την ίδια χρονιά της σύνθεσής τους, είτε λίγα χρόνια μετά
την πρώτη τους εκτέλεση σε Ευρωπαϊκά θέατρα, καθιστώντας την
Κέρκυρα ως την κατεξοχήν πόλη του ελληνικού χώρου με την πυκνότερη
λειτουργία θεάτρου όπερας και το San Giacomo ένα από τα ‘Piu
importanti’ θέατρα της Ευρώπης.
Το θεατρόφιλο κοινό της Κέρκυρας χειροκρότησε
μεταξύ των άλλων τις δημοφιλείς όπερες:
Rigoletto, Trovatore, Traviata, Ernani, Nabuco, LaForzadelDestino, ILombardi, Otello, LuisaMiller, LuciadiLammermoor, IDueFoscari, UnBalloinMaschera, IlBarbierediSiviglia, Semiramide, Norma, DonPasquale, LaStraniera, LaSonnambula, L’ Elisird’Amore, Faust, Manon κ.ά.
Πολύ σύντομα όμως ανέβηκαν και όπερες Ελλήνων
συνθετών. Το 1815 ανέβηκε η μονόπρακτη κωμική όπερα «Don Crepuscolo»,
η πρώτη όπερα έλληνα συνθέτη, του Νικόλαου Χαλικιόπουλου Μάντζαρου
σε ιταλικό λιμπρέτο. Το 1818 παίχτηκε στο San Giacomo η σύνθεση
του Στέφανου Πογιάγου στο μπαλέτο
«Η παρά Φαίαξιν άφιξις του
Οδυσσέως», που περιελάμβανε και ελληνικούς στίχους του ποιητή
Γεωργίου Ρίκκη. Ακολούθησαν όπερες των Παύλου Καρρέρ, Δομένικου
Παδοβάνι, Εδουάρδου Λαμπελέ, Σπύρου Χύνδα, Δ.Σ. Ροδοθεάτου και
του διάσημου βεριστή συνθέτη, από τους σημαντικότερους της εποχής
του, Σπύρου Φιλίσκου Σαμάρα.
Σχεδόν όλες οι ορχήστρες, που συνόδευαν την
όπερα, συμπληρώνονταν από Κερκυραίους μουσικούς, ειδικά μετά
το 1840, που ιδρύθηκε η Φιλαρμονική Εταιρία Κέρκυρας. Ειδική
μουσική μόρφωση και θεατρική εμπειρία διέθετε και η ομάδα κερκυραίων
τραγουδιστών και τραγουδιστριών όπερας, που συμμετείχαν στις
παραστάσεις συμπληρώνοντας τους ιταλικούς θιάσους.
|
|
Στο θέατρο San Giacomo σήμερα. |
|
Πρεμιέρες
Οι περισσότερες όπερες Ελλήνων και ξένων
συνθετών που ανέβηκαν στο San Giacomo αποτελούν πανελλήνιες πρωτιές.
Το 1887 έκανε πρεμιέρα στο San Giacomo η
πρώτη ελληνική όπερα, «Ο Υποψήφιος Βουλευτής» του Σπύρου Ξύνδα
με ελληνικό λιμπρέτο του Ι. Ρινόπουλου με κερκυραίους αποκλειστικά
συντελεστές και έντονο τοπικό χρώμα, που γνώρισε μεγάλη επιτυχία.
Το 1889 σε πανελλήνια πρώτη παίχτηκε η γνωστή
όπερα του Σπύρου Σαμάρα, «Flora Mirabilis», η οποία είχε ανέβει
και στη Scala του Μιλάνου, με διευθυντή ορχήστρας τον ίδιο τον
συνθέτη, ο οποίος έτυχε αποθέωσης.
Ξεχωριστά γεγονότα στο SanGiacomo
Τον 1833, όταν πήγαινε ο βασιλιάς Όθωνας
για το Ναύπλιο, έμεινε για λίγες μέρες στην Κέρκυρα. Ο Αρμοστής
λόρδος Nugent τον συνόδεψε στο θέατρο να παρακολουθήσει την παράσταση
«εν μέσω ανεκφράστου χαράς ελληνικοτάτων καρδιών και ψυχών».
Έλενα Άνγκρη
Το 19
ο αιώνα
αναδείχτηκε η εκπληκτική Κερκυραία μεσόφωνος κολορατούρα Έλενα
Άνγκρη (1824-1886) η οποία, χάρη στην εξαιρετική φωνή της, θριάμβευσε
στη Βιέννη, Αγία Πετρούπολη, Η.Π.Α. και Scala του Μιλάνου. Τον
Μάιο του 1848 ο Έπαρχος (Δήμαρχος) Κέρκυρας την προσκάλεσε στην
Κέρκυρα όπου η καλλιτέχνης, ήδη «Επίσημη Τραγουδίστρια της Αυτοκρατορικής
Αυλής της Βιέννης», τιμήθηκε από τον Έπαρχο και τις λοιπές τοπικές
αρχές. Η καλλιτέχνης συγκινημένη προσφέρθηκε για μια παράσταση
στο θέατρο San Giacomo που οι εισπράξεις διατέθηκαν στους άπορους.
Οι εκδηλώσεις του κοινού ήταν τόσο θερμές που συγκινημένα δήλωσε:
«… αδιστάκτως ομολογώ ότι εις καμίαν περίπτωσιν δεν είχον αισθανθεί
την άφατον συγκίνησιν, όταν με εχειροκρότουν εις την πατρίδαν
όπου
αντίκρισα το φως».
Η όπερα του Donizetti
«LuciadiLammermoor,
παρουσιάστηκε σε πρώτη παγκόσμια εκτέλεση, υπό μορφή concertante,
στο θέατρο San Giacomo της Κέρκυρας και κατόπιν στο San Carlo
της Νάπολης σε πρώτη οπερατική εκτέλεση το 1835. Αργότερα παίχτηκε
επανειλημμένα στην Κέρκυρα όπου και γνώρισε μεγάλη επιτυχία.
Ο
«Nabuco», η περίφημη
όπερα του G. Verdi, μετά την πρώτη παράσταση στην Ιταλία με τον
τίτλο
«Nabucodonosor» (1842), παρουσιάστηκε
στο San Giacomo με τον ίδιο τίτλο το 1844. Οι Κερκυραίοι όμως
μη μπορώντας να προφέρουν το μακροσκελές όνομα του βαβυλώνιου
αυτοκράτορα το συνέτμησαν σε Nabuco. Έτσι, συντετμημένο μετά
την κερκυραϊκή παράσταση, επεκράτησε διεθνώς και επισήμως το
όνομα
«Nabuco», πράγμα που χαροποίησε και
τον συνθέτη, ο οποίος είχε δεσμούς με την Κέρκυρα, μιας και ο
ίδιος αλλά και ο Puccini έρχονταν ιγκόγνιτο για διακοπες στο
νησί.
Γεγονός παραμένει ότι στην Κέρκυρα του 19
ου αιώνα
εκτιμήθηκε ιδιαίτερα η μελωδία που προσέφερε η Ιταλική όπερα
και οι Κερκυραίοι διαμόρφωσαν άκρα ευαισθησία στην επικοινωνία
τους με τη μουσική και ικανότητα κριτικής στην επιζήτηση του
εντελούς. Μουσική ευαισθησία και κριτική ικανότητα διέθεταν όχι
μόνο οι πρωτοκλασάτοι και οι εύποροι, αλλά και μεροκαματιάρηδες,
που ήταν πρόθυμοι να κοιμηθούν ακόμα και νηστικοί παρά να μη
χαρούν έστω και μία όπερα. Η παράδοση διέσωσε ιστορίες για παθιασμένους
μουσικόφιλους που τις νύχτες των παραστάσεων γέμιζαν τους γύρω
από το θέατρο δρόμους και αψηφούσαν τη βροχή και το κρύο του
χειμώνα προκειμένου να πιάσουν τα αυτιά τους, σε μια ευλαβική
σιωπή, τις νότες που τους μεθούσαν. Από σεβασμό προς τη γενική
μυσταγωγία, οι αμαξάδες απέφευγαν να περνάνε τις καρότσες τους
από το δρόμο της Cale delle acque, που περνούσε από το θέατρο
San Giacomo.
Λόγω της μουσικής μορφώσεως των Κερκυραίων
το θέατρο San Giacomo έγινε «μουσική πιάτσα» όπου δοκιμαζόταν
η αξία κάθε νέου καλλιτέχνη. Ο επίζηλος τίτλος «Applauditi Corfu»
(‘χειροκροτήθηκα στην Κέρκυρα’) αποτελούσε διαβατήριο για τον
καλλιτέχνη που είχε φιλοδοξίες να εμφανιστεί σε μεγάλα Ιταλικά
θέατρα της εποχής.
Κατά τον 19
ο αιώνα οι εκείθεν
της Αδριατικής θεωρούσαν την Κέρκυρα γεωγραφικό χώρο της Δυτικής
Ευρώπης και το θέατρο San Giacomo "οριακό κέντρο μουσικής
μυσταγωγίας δια της όπερας", υπολογίσιμο τις για υψηλές
αξιώσεις της τοπικής intelligenzia, γνώμη που αποδέχονται όλοι
οι ιστορικοί και τίτλος άκρως τιμητικός.
Μετά την παύση των παραστάσεων στο San Giacomo
και τη μετατροπή του σε Δημαρχείο, το θεατρόφιλο κοινό της Κέρκυρας,
με τη μεγάλη μουσική παράδοση, βρήκε στέγη στο νέο Δημοτικό Θέατρο,
που έμελλε να γνωρίσει, έστω και για λιγότερο χρονικό διάστημα,
νέες μέρες δόξας.
Από το site του Δήμου Κέρκυρας http://www.corfu.gr/en.htm
|
|
Το θέατρο San Giacomo κτίστηκε στα τέλη
του 17ου αιώνα. Σήμερα στεγάζει το Δημαρχείο της πόλης. |
Οι φιλαρμονικές της πόλης είναι πολυάριθμες,
φαινόμενο μοναδικό σε τέτοια έκταση στον ελληνικό χώρο. |
|
Η σημερινή Κέρκυρα σε όλη τη διάρκεια του χρόνου και ιδιαίτερα
το καλοκαίρι διοργανώνει πολιτιστικές εκδηλώσεις που καλύπτουν
ένα ευρύ φάσμα τεχνών. Εκθέσεις ζωγραφικής, θεματικές εκθέσεις,
θεατρικές παραστάσεις και συναυλίες πραγματοποιούνται στο Νέο
φρούριο, στο Παλιό Φρούριο στο Μον Ρεπό και σε άλλους
χώρους.
Περισσότερες πληροφορίες για τις πολιτιστικές εκδηλώσεις
http://corfuland.gr/index.php?option=content&task=view&id=237&Itemid=74
http://www.corfu.gr
|
|
Το δημοτικό θέατρο της Κέρκυρας κτίστηκε
το 1903 και καταστράφηκε το 1943 κατά τη διάρκεια Γερμανικών
βομβαρδισμών, στο Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. |
Το νέο σημερινό θέατρο. |
|
|
|
|
Το παλιό φρούριο... |
...το νέο φρούριο... |
...και το θέατρο του Μον Ρεπό είναι μερικοί από τους χώρους που πραγματοποιούνται πολιτιστικές εκδηλώσεις κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. |
|