Εισαγωγή στη θεωρία και ιστορία του χορού (ΓΚ 055,Υποχρεωτικό)
Χειμερινό εξάμηνο
Στο μάθημα αυτό αρχικά θα συζητηθούν: η έννοια του χορού, τα στοιχεία της δομής της κίνησης, μέθοδοι και εργαλεία μελέτης του χορού, η θεωρία του χορού και της Performance και στοιχεία ανθρωπολογίας του χορού. Στη συνέχεια, το μάθημα θα επικεντρωθεί στην Ιστορία του χορού κατά την αρχαιότητα και τον Μεσαίωνα, στην εξέλιξη του χορού από τον 15ο έως τον 19ο αιώνα (ρομαντικό και κλασικό μπαλέτο), καθώς και στα ρεύματα που εμφανίστηκαν στη διάρκεια του 20ού αιώνα (μοντέρνος ή σύγχρονος χορός, μεταμοντέρνος χορός, χοροθέατρο, σωματικό θέατρο, εννοιολογικός χορός). Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στη σχέση του χορού με το θέατρο, με την υποστήριξη οπτικοακουστικού υλικού όπου και συζητείτε η θεωρία του χορού εφαρμοσμένη. Η αξιολόγηση γίνεται με βάση τις προφορικές εργασίες που παρουσιάζουν οι φοιτητές και οι φοιτήτριες στη διάρκεια του εξαμήνου, τα διαδραστικά τεστ που αφορούν στα διάφορα θεωρητικά ζητήματα που προκύπτουν από τις διαφορετικές προσεγγίσεις των χορογράφων και τις τελικές γραπτές εξετάσεις.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
BUTLER, J. (2008). Σώματα με Σημασία: Οριοθετήσεις του «Φύλου» στο Λόγο, μετάφραση Π. Μαρκέτου, επιμέλεια Α. Αθανασίου. Αθήνα: Εκκρεμές.
COWAN, J. (1990). Η Πολιτική του Σώματος: Χορός και κοινωνικότητα στη βόρεια Ελλάδα, μετάφραση Κ. Κουρεμένος. Αθήνα: Αλεξάνδρεια.
ΓΙΑΓΙΑΝΝΟΥ, Μ., ΛΑΜΠΡΑΚΟΣ, Γ., ΝΑΚΟΣ, Δ., ΣΥΜΕΩΝΙΔΗΣ, Θ. (2016) Μεταμοντέρνο Σώμα: Οι αναπαραστάσεις του σώματος στη σύγχρονη τέχνη. Αθήνα: Γαβριηλίδη.
ΓΚΑΡΩΝΤΥ, Ρ. (2008). Ο χορός στη ζωή. Μτφ.: Μαρία Τσούτσουρα. Αθήνα: Ηριδανός.
ΕΥΑΓΓΕΛΙΔΗ, Α. (1991). Χοροί του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης. Αθήνα: Νεφέλη.
INTERNATIONAL ENCYCLOPEDIA OF DANCE (1998). Ed. Cohen, Selma Jeanne and the Dance Perspectives Foundation Oxford University Press.
KRAUS, R. G. (1980) Ιστορία του χορού. Μτφ.: Γιώργος Σιδηρόπουλος, Μαρία Κακαβούλια. Αθήνα: Νεφέλη.
ΜΑΚΡΥΝΙΩΤΗ, Δ. (2004) Τα όρια του σώματος. Αθήνα: νήσος
ΜΠΑΡΜΠΟΥΣΗ, Β. (2004).Ο χορός στον 20ό αιώνα: Σταθμοί και πρόσωπα. Αθήνα: Καστανιώτης.
ΝΤΑΝΚΑΝ, Ι. (1990) .Η ζωή μου. Μτφ.: Άννα Σικελιανού. Αθήνα: Νεφέλη.
REYNA, FERDINANDO (1980) .Ιστορία του μπαλέτου. Αθήνα: Υποδομή.
ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ, Π. (2008) Το Σώμα: Από την Ικεσία στην Απειλή. Αθήνα: Πλέθρον.
LAKOFF, G. & JONSON, M. (1999) Philosophy in the Flesh. New York: Basic Books.
NORBERT, E. (1997). Η Διαδικασία του Πολιτισμού: Μια Ιστορία της Κοινωνικής Συμπεριφοράς στη Δύση, μετάφραση Θ. Λουπασάκης. Αθήνα: Αλεξάνδρεια .
ΣΑΒΡΑΜΗ Κ. (2014) Ζουζού Νικολούδη: Χορικά, εκδόσεις DIAN, Αθήνα.
ΣΕΡΕΜΕΤΑΚΗ, Ν. (1997) Παλιννόστηση αισθήσεων. Αθήνα: Εκδόσεις Λιβάνη.
ΤΣΑΤΣΟΥ, ΝΤΟΡΑ. «Χορός». Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τ. 29: ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ Α., ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΠΑΣΤΙΑΣ Κ.Α., «Θέατρο, Κινηματογράφος, Μουσική, Χορός». Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών, 1983-2003.
ΣΕΡΕΜΕΤΑΚΗ, ΝΑΝΤΙΑ. (2008) (επιμ.), Διασχίζοντας το Σώμα: Πολιτισμός, Ιστορία και Φύλο στην Ελλάδα. Αθήνα: Εκδόσεις Λιβάνη.
ΧΟΡΣΤ, Λ. και ΡΑΣΣΕΛ Κ. (1981) Μορφές μοντέρνου χορού σε σχέση με τις άλλες τέχνες. Μτφ.: Ελευθερία Κουρούπη, Μαρί-Καίτη Στάμου. Αθήνα: Ιωλκός.
Το σύγχρονο δυτικό χοροθέατρο (ΠΘ267).
Εαρινό εξάμηνο
Στόχος του μαθήματος είναι η γνωριμία των φοιτητών και των φοιτητριών με τις πρακτικές του χοροθεάτρου, ως ιδιαίτερης μορφής τέχνης, που συνδέει τις χορευτικές και τις θεατρικές μεθόδους στη σκηνή. Στο μάθημα θα συζητηθούν ζητήματα όπως: οι ιστορικές του ρίζες από τον Laban και τον γερμανικό εξπρεσιονισμό, η πρώτη γενιά των καλλιτεχνών που καθιέρωσε τον όρο (Pina Bausch, Susanne Linke, Reinhild Hoffmann, Gerhard Bohner, Johann Kresnik), αλλά και οι σύγχρονες προσεγγίσεις στις διάφορες χώρες (Γερμανία, Βέλγιο, Γαλλία, Αγγλία, κ.ά.). Η σύνδεση των χορευτικών και θεατρικών επινοημάτων στις παραστατικές τέχνες επεκτείνονται στην εννοιολογική τέχνη (Conceptual art), το σωματικό θέατρο (Physical Theatre) και το γιαπωνέζικο είδος Butoh, είδη τα οποία αναλύονται μέσα από τις σύγχρονες θεωρίες για το σώμα και την performance. Επίσης συζητείται το κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο που αυτό το ρεύμα αναπτύχθηκε και εξελίχθηκε. Η διδασκαλία υποστηρίζεται από οπτικοακουστικό υλικό. Η αξιολόγηση γίνεται μέσω της ανάλυσης των έργων που παρουσιάζονται στα μαθήματα και αναλαμβάνει ατομικά κάθε φοιτητής και φοιτήτρια. Οι τελικές εξετάσεις γίνονται γραπτά και περιλαμβάνουν την ανάλυση, ερμηνεία και αξιολόγηση ενός χορογραφικού έργου.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
ADSHEAD J. (2007) Ανάλυση του Χορού, Θεωρία και Πράξη, Μετ., Επιμ., Μαρία Κουτσούμπα και Βάσω Τυροβολά, εκδόσεις Πασχαλίδης, Αθήνα,
FOSTER, S. L. (2005) «Dance and Narrative» στο D. Herman – M. Jahn – M. L. Ryan (επιμ.), Routledge Encyclopedia of Narrative Theory, London: Routledge, σσ. 95-96.
INTERNATIONAL ENCYCLOPEDIA OF DANCE, Vol. I, Selma Jeanne-Cohen F. (ed.), Oxford University Press, NY 1998, σελ. 388 Pina Bausch.
JOWITT, D. (1999) «Ιntroduction» στο M. Bremser (επιμ.), Fifty Contemporary
Choreographers (επιμ.) M.Bremser, London: Routledge, σσ. 1-11.
JOWITT, D. (2010) «Το να αφηγείσαι ιστορίες. Επινοώντας ξανά την αφήγηση στον μεταμοντέρνο χορό» στο Κ. Σαβράμη (επιμ.) Χορός και αφηγηματικότητα. Πρακτικά Διεθνούς Ημερίδας, Τετάρτη 27 Μαΐου 2009, Συνεδριακό Κέντρο του Πανεπιστημίου Πατρών, Πανεπιστημιούπολη, Ρίο: Εκδόσεις του Πανεπιστημίου Πατρών, σσ. 49-60.
McFEE, G. (1992) Understanding Dance, London: Routledge.
PRESTON-DUNLOP, V. (1995) (επιμ.) Dance Words, Chur [Switzerland]: Harwood Academic Publishers
PRESTON-DUNLOP, V. (1999) Current Approach to Dance Analysis. Methodologiesfrom a Choreological Studies Perspective (unpublished document)in Ausdruckstanz to the Present, PhD Thesis, London: Laban Centre.
SANCHEZ-COLBERG, A. (1992) German Tanztheater: Traditions and Contradictions.A Choreological Documentation of Tanztheater from its Roots, PhD, Laban Centre, London.
SCHECHNER, R. (2004) Performance Theory. London: Routledge.
SCHECHNER, R. ( 2013) Performance Studies: An Introduction. London: Routledge.
SERVOS N. (2008) Pina Bausch Dance theatre, Kieser Verlag, Dec.
SERVOS, Ν. “Το Χοροθέατρο της Pina Bausch: Χορεύοντας την Πραγματικότητα”, μετ από τα Γερμανικά Κοσμάς Κοσμόπουλος, Choros International Dance Journal, 1 (Spring 2012), pp. 85-95.
ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΣ ΤΟΜΟΣ (2000) Πολιτισμός και τέχνη. Επτά δοκίμια για τον χορό, Προπομπός, Αθήνα
ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΣ ΤΟΜΟΣ (2002) Τεχνών Κρίσεις, Κείμενα για την κριτική, Κάτια Σαβράμη (Επιμ.), Εκδόσεις DIAN, Αθήνα,.
ΧΑΣΙΩΤΗ Ν. (2013) Μεγάλοι χορογράφοι, συνεντεύξεις, Captain Book, Αθήνα.
ΤΣΟΥΒΑΛΑ, Μ. (2016) «Ιστορίες για την ποιητική της κίνησης του σώματος», Πρακτικά του 7ου Φεστιβάλ Αφήγησης Ολύμπου, υπό δημοσίευση.
Χορολογία στο χορό και στο θέατρο Α και Β έτος
Χειμερινό εξάμηνο
Η χορολογία είναι το επιστημονικό πεδίο για τη βιωματική και θεωρητική μελέτη της τέχνης του χορού, αλλά και πρακτικό εργαλείο για τη δημιουργία, ανάλυση, ερμηνεία και αξιολόγηση της ανθρώπινης κίνησης και του χορού. Στόχος αυτού του μαθήματος είναι να εισάγει τους φοιτητές και τις φοιτήτριες στη δημιουργική διδασκαλία της κίνησης και τη σύνθεση μέσω υποδειγματικών διδακτικών προσεγγίσεων στην τάξη και σε σχολεία. Η βιωματική διερεύνηση της κίνησης και της δομής ενός πρακτικού μαθήματος, αξιοποιεί σύγχρονες θεωρίες της παιδαγωγικής του χορού και του θεάτρου, που ανταποκρίνονται σε ατομικές και ομαδικές ανάγκες. Στο τέλος του εξαμήνου οι φοιτητές και οι φοιτήτριες παρουσιάζουν υποδειγματικές διδασκαλίες για διαφορετικές ηλικίες και κινητικές δεξιότητες, κατόπιν προσωπικής επιλογής σε ομάδες και με την καθοδήγηση του διδάσκοντος, τις οποίες υποστηρίζουν προφορικά και γραπτά.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
BLAKEY, P. (1992).The muscle book. Bibliotek Books, UK.
HODGE, A. (ed.). Twentieth Century Actor Training. Routledge, London and New York, 2000.
GOUGH M. Γνωριμία με τον χορό. Μτφ.-επιστημονική επιμέλεια, πρόλογος Κ. Σαβράμη Αθήνα, DIAN, 2008.
GREEN-GILBERT, ANNE. Creative Dance for All Ages. The American Alliance for Health, Physical Education, Recreation and Dance, USA, 1992.
MORGENROTH, JOYCE. Dance Improvisations. University of Pittsburgh Press, USA, 1987.
VAN DE WATER, M., VACAVOY, M. HUNT C., Drama and Education: Performance Methodologies for Teaching and Learning,ΛΟΝΔΊΝΟ: Routledge, 2015.
ΑΡΖΙΜΑΝΟΓΛΟΥ-ΜΑΝΤΖΑΡΛΗ, ΛΙΛΗ. Η ρυθμική Dalcroze μέσα από τα μάτια της Λίλης. Eκδ. Σπ. Μαντζαρλής, Αθήνα 2006,
ΔΑΝΑΣΗΣ- ΑΦΕΝΤΑΚΗΣ, Α.Κ. Η εξέλιξη της παιδαγωγικής και διδακτικής σκέψης, 17ος-20ός αι.: Παιδαγωγικά συστήματα. Ιδιωτική Έκδοση, 2000.
ΛΟΥΝΔΡΑ-ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ, Ν. (2007) Ιστορία της Καλλιτεχνικής Ανατομικής. Αθήνα:Νόηση.
ΣΑΒΡΑΜΗ, ΚΑΤΙΑ. Κινησιολογικά. Αυτοέκδοση, Αθήνα, 1990.
Αρχαίος μύθος και τραγωδία στο χορό και το χοροθέατρο.
Εαρινό εξάμηνo
Θα συζητηθεί ο ρόλος της όρχησης στην αρχαία Ελλάδα: έννοια, πρόσωπα, πηγές, ανάλυση των διαφόρων ειδών και κατηγοριών (με έμφαση στη μορφή του χορού στην τραγωδία στην κωμωδία και στο σατυρικό δράμα). Θα επισημανθεί η ιδιομορφία των πηγών για την αρχαία όρχηση και θα παρουσιαστούν διαφορετικά μοντέλα ανάλυσης του χορού. Παράλληλα θα γίνουν οι σχετικές αναφορές στους ερμηνευτικούς τρόπους των Μύθων (ψυχολογικά, ανθρωπολογικά, επιτελεστικά) και θα προβληθούν αντίστοιχα χορογραφικά έργα. Κατά τη διάρκεια των μαθημάτων, θα παρουσιαστούν μέσω οπτικού υλικού χορογραφίες από το μοντέρνο όσο και το μεταμοντέρνο ρεύμα του χορού με αναφορές και στην σύγχρονη σκηνοθεσία. Επιπλέον, θα υπάρξει και μερική πρακτική εφαρμογή.
Η αξιολόγηση των συμμετεχόντων θα γίνει μέσω των εργασιών που θα ανατεθεί στους φοιτητές και οι οποίες θα παρουσιαστούν κατά τη διάρκεια των μαθημάτων.
Βιβλιογραφία
1. F.G. Naerebout, Attractive Performances. Ancient Greek dance: Three preliminary studies, J.C. Gieben (publ.), Amsterdam 1997.
2. Helene P. Foley, “Modern Performance and Adaptation of Greek Tragedy”, Transactions of the American Philological Association (1974-), vol. 129 (1999), pp. 1-12.
3. Rush Rehm, The Play of Space. Spatial transformation in Greek tragedy, Princeton University Press, Princeton and Oxford, 2002 (Κεφ. 4).
4. T.B. L. Webster, The Greek Chorus, Methuen & Co Ltd, 1970 (Κεφ. 1).
5. Pat Easterling & Edith Hall (eds.), Greek and Roman Actors. Aspects of an Ancient Profession, Cambridge University Press, 2002 (Κεφ. 3 & 4).
6. Λουκιανός, Περί Ορχήσεως, εκδόσεις Κάκτος.
7. Καρακάντζα Ευφημία, Αρχαίοι Ελληνικοί Μύθοι. Ο θεωρητικός λόγος του 20ου αιώνα για τη φύση και την ερμηνεία τους, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα.
8. Άλκης Ράφτης & Άννα Λάζου (επιμ.), Χορός και αρχαία Ελλάδα, εκδ. Τρόπος ζωής, Αθήνα.
9. Πανάγου-Μιχαλακάκη Β., «Αρχαία Όρχηση», Κεφάλαιο 4, Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
10. Balme Chistopher, Εισαγωγή στις Θεατρικές Σπουδές, εκδ, ΠΛΕΘΡΟΝ, Αθήνα 2008.
11. Blume Horst-Dieter, ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ, εκδ. ΜΙΕΤ, Αθήνα 2008.
12. Wiles David, Το αρχαίο ελληνικό δράμα ως παράσταση , εκδ. ΜΙΕΤ, Αθήνα 2009.
13. Erica Simon, Οι θεοί των αρχαίων Ελλήνων, μτφ. Σεμ. Πινγιατόγλου, University Studio Press, Θεσσαλονίκη 1996.
14. Σαβράμη Κάτια, Ζουζού Νικολούδη-Χορικά, εκδ. DIAN, Αθήνα 2014.
15. Κονταξόπουλος Γιάννης (επιμ.), Ζαν Κοκτώ. Ο πολύτροπος ποιητής, εκδ. Εξάντας Οδός Πανός, Αθήνα 1999 (σελ. 245-267).
